Budniki w Karkonoszach to nieistniejąca osada górska położona na zboczach Kowarskiego Grzbietu. Przed laty osiedlili się tu uciekający przed wojną mieszkańcy okolic. Na miejscu działały dwie gospody i schronisko. Później teren zajęli Rosjanie, którzy szukali w okolicy uranu. Dziś Budniki to klimatyczne miejsce i swoista atrakcja. Zapraszamy do lektury!
Budniki – lokalizacja
Jesteśmy w Sudetach Zachodnich i na Dolnym Śląsku. Dawna osada górska zajmowała zbocza Kowarskiego Grzbietu pomiędzy szczytami Wołowa Góra i Izbica. Jej zabudowa rozproszona była na wysokości około 900 m n.p.m.
Najbliższymi miejscowościami są oddalone po kilka kilometrów Karpacz i Kowar, skąd w łatwy sposób można dotrzeć do opisywanej atrakcji. Z Karpacza dojdziemy tu zielonym szlakiem turystycznym, a z Kowar trasą znakowaną kolorem żółtym.
Osada górska Budniki
Budniki (red. wcześniej Forstbauden) to miejsce, które jest przykładem przemijania. Dawna osada górska jest dziś zgrupowaniem ruin, z których większość to fundamenty i obsypujące się piwniczki. Tam, gdzie kiedyś stały budowle, dziś ustawiono tablice informacyjne ze starymi fotografiami.
Początki osady związane są z wojną trzydziestoletnią (1618-1648). Wtedy to mieszkańcy okolic uciekli w góry przed wojskami siejącymi spustoszenie u podnóża Karkonoszy. Wskazuje się, że sporą część uciekinierów mogli stanowić mieszkańcy Kowar, którym góry i lasy dały pewne schronienie.
Osadnicy osiedlili się przy górskim potoku Malina, w którego pobliżu wznieśli ziemianki. Z czasem te proste domostwa zastąpiły drewniane chaty. Mieszkańcy pracowali w pobliskich lasach, zajęli się hodowlą i produkcją serów, ale nie tylko.
Źródła podają, że zamieszkująca osadę ludność parała się także kłusownictwem i przemytem. To właśnie na pamiątkę tych czasów drogę prowadzącą do osady nazwano Tabaczaną Ścieżką. Nazwa nawiązuje do przemytników, którzy szmuglowali tytoń z pobliskiej Austrii.
W XIX wieku osada liczyła kilkanaście domów mieszkalnych, ale i gospody, schronisko i szkołę. Z obiektów chętnie korzystali turyści, którzy wędrowali tędy z Kowar na Śnieżkę.
Zobacz też: Osada Modrý Důl w Karkonoszach. Ostoja spokoju na zapleczu Śnieżki
W 1952 roku w okolicy rozpoczęto poszukiwania uranu, co skutkowało całkowitym wyludnieniem osady. Podobno niektóre z domostw wysadzono wówczas w powietrze.
Reliktem prac z tamtego okresu są wydrążone w skale sztolnie poszukiwawcze oraz hałdy. Podziemne korytarze można penetrować do dziś.
Pożegnanie i powitanie słońca w Budnikach
Specyficzne położenie Budnik, które z trzech stron otoczone są górskimi zboczami, sprawia, że przez sporą część roku nie docierają tu promienie słońca. Fakt ten przed laty był celebrowany przez mieszkańców osady.
Każdego roku 26 listopada dzieci z miejscowej szkoły obchodziły święto pożegnania słońca. Z kolei 15 lutego obchodzono jego powitanie. Choć w źródłach można napotkać różne daty tych swoistych świąt, na uwagę zasługuje sama ich obecność. To musiało być niezwykłe przeżycie!
Od jakiegoś czasu Miłośnicy Budnik (red. grupa sympatyków tego miejsca) organizuje wydarzenia mające odniesienie do zaprzeszłych tradycji. Co roku spotykają się turyści, którzy wspólnie wędrują do Budnik, by żegnać lub witać słońce.
Spotkania takie wzbogacają opowieści o miejscu przy ognisku, legendy, stroje i obecność Wołogóra. To legendarna postać z głową woła, która miała zamieszkiwać pobliską Wołową Górę.
Wołogór zgodnie z podaniami był pomocnikiem Ducha Gór. Pilnował porządku w okolicy, pomagał turystom i mieszkańcom osady. Niedawno w Budnikach ustawiono drewnianą rzeźbę Wołogóra.
Budniki w Karkonoszach – trasy dojściowe
W opisywane miejsce najlepiej wybrać się z Karpacza lub Kowar. Trasy te nie są zbytnio wymagające, a ich pokonanie nie powinno zająć dużo czasu. Miejsce można też odwiedzić w ramach pętli z Przełęczy Okraj przez Skalny Stół i Sowią Dolinę. Poniżej szlaki na mapkach.
Trasa z Karpacza
Trasa z Kowar
Trasa pętla z Przełęczy Okraj
Budniki – pozostałe informacje praktyczne
- Opisywane miejsce znajduje się poza obszarem Karkonoskiego Parku Narodowego, zatem wędrując tu z dołu (np. Karpacz, Kowary) nie ma potrzeby kupowania biletu wstępu. Można tu też przyjść z psem
- W Budnikach znajduje się spora wiata turystyczna oraz miejsce do palenia ognisk
- Zielony szlak turystyczny, który przebiega przy ruinach (Tabaczana Ścieżka) to popularna trasa łącząca Karpacz z Przełęczą Okraj
- Do Budnik można dojść z terenowym wózkiem dziecięcym (Tabaczana Ścieżka)
Ciekawe miejsca w okolicy
Skalny Stół w Karkonoszach – świetny punkt widokowy!
Browar Trautenberk
Łysocina – najwyższy szczyt Grzbietu Lasockiego w Karkonoszach
A tutaj spora baza karkonoskich atrakcji i tras. Zapraszamy do lektury!
Co możesz jeszcze zrobić?
Turysta. Długodystansowiec. Eksplorator. Przez ostatnią dekadę przeszedł w górach ponad 20 000 km. Twórca projektu Górskie Wyrypy. Od 2013 roku promuje imprezy długodystansowe dla piechurów. Ma na koncie kilkadziesiąt startów w takich wydarzeniach. Sudety to jego mała ojczyzna. Je też lubi promować.