Kamienie graniczne z Mniszego Lasu to relikt dawnej granicy. Obiekty znajdują się w Górach Izerskich, pochodzą z XVIII wieku i stanowią nie lada gratkę dla miłośników historii i ciekawostek. O jakiej granicy mowa? Co mnisi robili w Górach Izerskich? I o jakich kapucynów tutaj chodzi? Zapraszamy!
Mniszy Las w Górach Izerskich
Mniszy Las znajdował się w pobliżu Górzyńca, który obecnie stanowi część Piechowic na Dolnym Śląsku. Ta historyczna nazwa dotyczy obszaru obejmującego fragment Gór Izerskich – od południowych zboczy Grzbietu Kamienickiego po północne partie Grzbietu Wysokiego z potokiem Mała Kamienica przepływającym pomiędzy.
Co w Górach Izerskich robili mnisi?
Aby odpowiedzieć sobie na pytanie, jaki związek z tym miejsce mieli mnisi i o jakich zakonników się tutaj rozchodzi, należy cofnąć się wstecz o dobrych kilka setek lat.
Już w średniowieczu obszar ten określany był jako Spittelwald (red. „las szpitalny”). Nazwa ta wiązana jest z zakonem joannitów, którzy pojawili się w Cieplicach w 1281 roku.
Zobacz też: Zagadkowa płaskorzeźba Paula Kellera w Karkonoszach. Skąd wzięła się w lesie głowa niemieckiego wieszcza?
Nazwa Mniszy Las po raz pierwszy w źródłach pisanych pojawia się w 1403 roku. Wówczas to Gotsche Schoff ściąga do Cieplic krzeszowskich cystersów. Zakonnicy przez lata dzierżawili opisywany tu las z prawem pozyskiwania z niego drewna.
Na przestrzeni kolejnych stuleci las wymieniany był w dokumentach kilkukrotnie, np. wspominano o potrzebie ustalenia i oznaczenia jego granicy.
W końcu w 1708 roku na mocy wcześniejszego porozumienia hrabiego Schaffgotscha z cystersami w lesie ustawiono kamienie graniczne. Sam las pozostawał w rękach zakonu do 1810 roku.
Kamienie graniczne z Gór Izerskich – kiedyś i dziś
W wyniku ugody Mniszy Las koło Górzyńca wygrodzono 43 kamiennymi słupkami. Licząc po jego obwodzie, to było niespełna 5 kilometrów granicy. Do dziś odkryto zaledwie cztery z nich. Są to kamienie numer: 25, 26, 27 oraz 30.
Warto zauważyć, że proces odnajdowania słupków trwał latami. Pierwszy odkryto w 2012 roku, następny w 2019 roku, a kolejne dwa w 2020 roku. Wszystkie kamienie zostały na nowo wkopane w ziemię oraz zarejestrowane w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków.
Zobacz też: Skalne ryty w Rudawach Janowickich: rozpaczliwy apel „Boże ukarz Anglię!”
Kamienie graniczne z Mniszego Lasu z dwóch stron opatrzone zostały datą 1708. Dodatkowo zdobiły je herby. Z jednej strony był to herb Schaffgotschów i numer słupka wyrażony rzymskimi literami.
Z drugiej strony znajdował się herb zakonu cysterskiego. Jako że do dziś przetrwały jedynie gładkie tarcze herbowe, istnieje spore prawdopodobieństwo, że sam herb był namalowany na powierzchni słupków farbą.
My odwiedziliśmy to miejsce przy tak zwanej okazji i udało się nam zlokalizować położenie dwóch kamieni. Wtedy jeszcze nie wiedzieliśmy, że obiekty te zostały wnikliwie zbadane i że znana jest ich dokładna lokalizacja.
Zobacz też: Trójpański Kamień w Górach Suchych. Relikt granic sprzed prawie 300 lat!
Na potrzeby poczytności tego tekstu wszystkie wątki historyczne zostały ograniczone do minimum. Dla dociekliwych zamieszczamy odnośnik do obszernego opracowania Mariana Grabowskiego, które było dla nas źródłem informacji przy tworzeniu niniejszego artykułu.
Więcej ciekawych miejsc w Sudetach znajdziecie tutaj – zapraszamy!
Co możesz jeszcze zrobić?
Turysta. Długodystansowiec. Eksplorator. Przez ostatnią dekadę przeszedł w górach ponad 20 000 km. Twórca projektu Górskie Wyrypy. Od 2013 roku promuje imprezy długodystansowe dla piechurów. Ma na koncie kilkadziesiąt startów w takich wydarzeniach. Sudety to jego mała ojczyzna. Je też lubi promować.